Niet alleen de look en feel van jouw boek zijn belangrijk voor de lezer. ook de tekstopmaak is van essentieel belang om het leesplezier te verhogen. Bij de tekstopmaak komen er veel verschillende termen op je af. Hoe weet je nu wat je wel en wat je niet moet doen?
Ontdek meer over:
- Uitlijning
- Regelafstand
- Marge, letterafstand, spatiëren
- Bovenkast en onderkast
- Broodtekst
- Stramien
- Illustraties
Uitlijning
Een tekst is op verschillende manieren uit te lijnen: links, gecentreerd, rechts en volledig.
- Link uitlijnend.
Een links uitgelijnde tekst resulteert in een snelle leestijd, maar heeft een minder stabiele uitstraling door de wisselende kantlijn aan de rechterkant. - Rechts uitlijnend
Een rechts uitgelijnde tekst komt niet vaak voor, tenzij de taal dat vereist (Arabisch). Kop- en voetteksten, zoals paginanummers, worden vaak wel rechts uitgelijnd. - Gecentreerd
Een gecentreerd uitgelijnde tekst komt voornamelijk voor bij titels en koppen. Door de tekst van de titel of kop te centreren, valt deze op. - Volledig uitgelijnd
Een volledig uitgelijnde tekst is zodanig uitgerekt, dat deze aan de rechterkant ook een rechte lijn heeft. Een volledig uitgelijnde tekst resulteert in een rustiger bladspiegel en is daarom vaak (zo niet altijd) gebruikt in gedrukte publicaties.
Regelafstand
Met regelafstand wordt de verticale ruimte tussen tekstregels in een alinea bedoeld. Deze afstand wordt gemeten van basislijn tot basislijn – een basislijn is de lijn waarop de meeste letters (zonder staart) worden geplaatst.
De aanbevolen regelafstand voor het binnenwerk van een boek is tussen de 1,15 en 1,5. In Microsoft Word is de afstand makkelijk te wijzigen door naar het tabblad ‘Start’ te gaan, op ‘Stijlen’ en vervolgens op ‘Stijlen wijzigen’ te klikken. Wijs ‘Stijlreeks’ aan en kies uit de diverse stijlreeksen. In het live voorbeeld is te zien hoe de afstand met iedere stijlreeks verandert.
Marge, letterafstand, spatiëren
Het is mogelijk om de afstand tussen tekens aan te passen zonder de grootte van de letter te veranderen. Dit wordt ook wel spatiëren genoemd. Bij spatiëren worden witruimtes aangebracht tussen letters. In sommige gevallen wordt de tekst hierdoor beter leesbaar. Het is een makkelijke manier om letters van kopteksten te wijzigen, als deze bijvoorbeeld over een bepaalde breedte verdeeld moeten zijn.
Bovenkast en onderkast
De bovenkast, ook wel kapitaal of grote letter genoemd, is in de typografie de naam voor de hoofdletter. Deze wordt gebruikt aan het begin van een naam, een zin of in de vorm van afkortingen. De onderkast is het tegenovergestelde van de bovenkast en staat voor de kleine letter.
De termen bovenkast en onderkast stammen uit de tijd van de loden letters; deze werden gebruikt voor het drukken van teksten. De letters werden in twee letterladen bewaard: in de bovenste lagen de kapitalen en in de onderste de kleine.
Broodtekst
De broodtekst is de aaneengesloten proza van een krant- of tijdschriftartikelen of een boek. Een traditionele roman bestaat voor het grootste deel uit deze aaneengesloten tekst. De typografische elementen van een broodtekst zijn:
- Het inspringen bij een nieuwe alinea;
- het toevoegen van extra witregels;
- het gebruiken van een grote hoofdletter aan het begin van een hoofdstuk;
- en soms wordt de beginregel van een hoofdstuk in klein kapitaal gedrukt.
De aaneengesloten tekst bestaat uit schreefletters met een grootte van 8 tot 12 punten, waardoor de broodtekst niet buitensporig opvalt en prettig is om te lezen. De broodtekst is links, rechts of gecentreerd uit te lijnen.
Stramien
Een stramien is een vast lijnpatroon waarop tekst en beeldelementen worden gepositioneerd. Op deze manier bevinden de broodtekst, koppen en paginanummering zich op elke pagina op dezelfde hoogte.
BoekenGilde heeft voor de meest voorkomende boekensoorten en bijbehorende veelvoorkomende afmetingen een aantal stramienen voor je gemaakt. Bekijk direct of je boeksoort of afmeting er tussen staat.
Illustraties
Een illustratie is de visuele verduidelijking van een verhaal of omschrijving, in de vorm van een tekening of foto bij een geschreven stuk tekst. Een illustratie beeldt een gedeelte van het verhaal uit waardoor de lijn van een verhaal zichtbaar wordt en/of de sfeer wordt benadrukt. Het heeft tot doel de tekst toegankelijker en aantrekkelijker te maken. Kinderboeken en wetenschappelijke artikelen worden veelal met illustraties verduidelijkt.
Ook is het mogelijk dat de illustratie leidend is in het verhaal. Het beeldverhaal, ook wel stripverhaal genoemd, is hier een voorbeeld van. De tekst staat in tekstballonnen of tekstbalken (voice-over).
Hulp van BoekenGilde
Wil je meer informatie over de tekstopmaak van je boek? Of wil je meer weten over boek drukken of boek uitgeven? Neem dan contact met ons op of vraag via onderstaande button een offerte aan.
Offerte aanvragen