Boekbinden is het fysiek samenstellen van een boek uit vellen papier. Dit ambacht ontstond in de late antieke tijd, toen geschriften niet meer werden opgerold maar op losse vellen papier werden bewaard.
Boeken werden destijds door de boekbinder met de hand vervaardigd. Tegenwoordig worden boeken machinaal gebonden. Bekijk direct voorbeelden van de meest gebruikte druk- en bindtechnieken.
Is je boek klaar om gedrukt en gebonden te worden? Vraag dan geheel vrijblijvend een offerte aan:
Vraag direct een offerte aan »
Boekbinden technieken
Er zijn verschillende vormen van boekbinden. Namelijk:
- Gelijmd gebrocheerd of garenloos gebrocheerd
- Genaaid gebrocheerd
- Genaaid gebonden
- Garenloos gebonden of gelijmd gebonden
- PUR gebrocheerd
- Gehecht gebrocheerd
- Boekblok
Op deze pagina lees je ook over:
Gelijmd gebrocheerd of garenloos gebrocheerd
Gelijmd gebrocheerde boeken worden gebonden door losse bladen (dus geen katernen) rechtstreeks in de rug van de omslag te lijmen. Gelijmd gebrocheerd is een goedkope manier om boeken te binden en wordt gebruikt bij grote oplages en boeken die niet intensief gebruikt worden, bv bij paperbacks. Gelijmd gebrocheerd wordt ook wel garenloos gebrocheerd genoemd.
Genaaid gebrocheerd
Genaaid gebrocheerd is een manier van boekbinden en wordt gebruikt voor boeken met een softcover. Het is de sterkste manier van inbinden voor boeken met een zachte kaft.
Zo werkt genaaid brocheren
Bij een genaaid gebrocheerd boek wordt het boekblok, bestaande uit katernen die door middel van garen aan elkaar genaaid zijn, gelijmd in de rug van een zachte omslag. Je kunt een boek dat genaaid gebrocheerd is, intensief gebruiken zonder dat de pagina’s loslaten. Dit komt door het genaaide binnenwerk.
Bij BoekenGilde gebruiken we voor het lijmen van de genaaid gebrocheerde soft covers altijd PUR, een sterke lijmsoort die voor alle soorten papier gebruikt kan worden. Alternatieve lijmsoorten zijn hotmelt, maar deze raden wij echter af. Een van de redenen is dat hotmelt in de zon zacht wordt waardoor de lijm zijn hechtende werking verliest.
Genaaid gebonden
Een genaaid gebonden boek heeft een harde kaft (hardcover). Deze kaft bestaat meestal uit een kartonsoort van twee tot vier millimeter dik, dat op een bepaalde manier is afgewerkt. Voor deze afwerking is van alles mogelijk, zoals linnen, (kunst)leer of mc papier.
Bij genaaid gebonden boeken, wordt het boekblok in de kaft gelijmd met behulp van schutbladen. Het ‘boekblok’ is de vakterm voor de pagina’s van het boek, dus alle bladzijden die in het omslag zitten. Doordat we niet de rug van het boekblok aan de kaft lijmen, maar de schutbladen, blijven genaaid gebonden boeken beter openliggen dan hun tegenhanger: genaaid gebrocheerd. De schutbladen zijn de eerste en laatste pagina uit een boek.
Garenloos gebonden of gelijmd gebonden
Bij garenloos gebonden gebeurt hetzelfde als genaaid gebonden, waarbij het boekblok bestaat uit losse aan elkaar gelijmde pagina’s (dus geen katernen).
Het boekblok wordt gelijmd aan schutbladen. De schutbladen worden vervolgens gelijmd aan de binnenkant van de omslag. Deze manier van binden zorgt ervoor dat het boek mooi open ligt.
PUR gebrocheerd
PUR brocheren is een vorm van boekbinden met lijm zonder garen te gebruiken. Bij het drukken van een boek worden vaak grote vellen papier aan elke kant bedrukt met zestien boekpagina’s. Het vel wordt vijf keer dubbel gevouwen en aan drie kanten los gesneden. Zo blijven er tweeëndertig in elkaar gevouwen boekpagina’s over: een katern. In de rug van deze katernen worden bij PUR brocheren groeven gefreesd, die met polyurethaan (PUR) aan de boekomslag gelijmd worden. De PUR loopt in de groeven en hecht zo niet alleen de katernen aan de kaft, maar neemt ook de rol van een nietje of naaisteek over die bij traditioneel brocheren wordt gebruikt. Soms worden in plaats van katernen losse bladzijdes met PUR gelijmd.
Gehecht gebrocheerd
In elkaar gestoken gevouwen vellen die bevestigd worden met nietjes. Deze manier van binden zie je vaak bij schrijfschriftjes, notitieboekjes en magazines. Deze manier van binden is vooral geschikt voor dunne boekjes.
Boekblok
Een boekblok bestaat uit aan elkaar genaaide katernen van een gebonden boek. Hier wordt vervolgens de rug en omslag omheen gelijmd. Of het boekblok volledig is, wordt gecontroleerd aan de hand van het zwarte merk op de rug van iedere katern. Zodra de merktekens trapsgewijs, zonder onderbrekingen, volgen, is het boekblok compleet.
Lijm bij boekbinden
We gebruiken verschillende lijmsoorten bij het boekbinden, voor zowel het lijmen van het boekblok als het lijmen van het boekblok aan de schutbladen. De twee bekendste lijmsoorten zijn PUR en hotmelt.
PUR lijm
PUR is de verkorte naam voor de chemische lijm polyurethaan. Deze lijm gaat een enorm sterke verbinding aan en kent niet het traditionele nadeel van andere lijmen, zoals hotmelt, dat bij verwarmen zijn hechtkracht verliest waardoor bladzijdes loslaten. Dat maakt PUR lijmen net zo betrouwbaar als naaien of nieten. Een ander voordeel van PUR is dat het binden sneller gaat dan bijvoorbeeld warmlijmen of naaien. Tenslotte is het een minder dure oplossing dan andere genaaide bindingen.
PUR is een zeer sterke lijmsoort die na uitharding niet meer zacht wordt. Dit wordt veel gebruikt voor bijvoorbeeld paperbacks. BoekenGilde geeft levenslange garantie op PUR gelijmd gebrocheerde boeken.
Hotmelt
Hotmelt is een lijmverbinding die tot stand komt door afkoeling van de gesmolten lijmmassa. Strikt gezien is het dus ook geen lijm maar een soldeermethode. Vooral tijdens de zomervakantie willen boeken die in de zon liggen weleens pagina’s verliezen. Daarnaast is hotmelt niet geschikt voor alle soorten pagina’s, bijvoorbeeld gestreken papier.
PUR vs Hotmelt
Hotmelt is kwalitatief een mindere lijmsoort dan PUR en wordt toegepast bij bijvoorbeeld paperbacks die niet intensief gebruikt worden. De lijm wordt bij verwarmen weer zacht waardoor pagina’s uit het boek kunnen vallen. Vooral tijdens de zomervakantie willen boeken die in de zon liggen, nog weleens pagina’s verliezen. Ook is hotmelt niet geschikt voor het lijmen van alle soorten pagina’s, bijvoorbeeld gestreken papier.
Overige begrippen
Singersteek
Voor mensen die weleens achter de naaimachine hebben gezeten, zal deze term bekend klinken.
Deze is namelijk afkomstig van het naaimachinemerk “Singer”. De singersteek wordt veelal gebruikt in de zomen van kleding.
Ook voor het inbinden van je boek is deze techniek geschikt. Je kunt een keuze maken uit verschillende kleuren garen en hiermee je boek nog meer één geheel maken. De singersteek kan toegepast worden in de rug of het plat van het boek. Dit laatste brengt wel als nadeel met zich mee dat het boek minder makkelijk open blijft liggen en door te bladeren is. Let er ook op deze inbindwijze enkel mogelijk is bij boeken met een laag aantal pagina’s.
Bindstraat
Een bindstraat bestaat uit een serie aan elkaar gekoppelde binderijmachines, die katernen tot een boek samenbinden. Het gaat hierbij om gebrocheerde of gebonden boekwerken. De bindstraat legt de voorgesneden en -gevouwen katernen op volgorde, naait of lijmt ze aan elkaar en plakt vervolgens de omslag (bij een paperback) of een strook papier (bij een gebonden boek) erom heen.
De driesnijder snijdt de kop, staart en voorsnee van het boekblok schoon. De bindstraat is volledig automatisch of half-automatisch.
Vergaren
Wanneer katernen na het vouwen op elkaar worden gelegd, noemt men dat vergaren. Deze kunnen dan bijvoorbeeld, samen met een omslag, worden verwerkt tot een gebrocheerd of een gebonden boek.
Boekbinder
Een boekbinder bindt boeken in en voert daarmee de laatste werkzaamheden in de productie van boeken uit. Zijn werkzaamheden starten na het drukken van de inhoud en de omslag.
Van oorsprong is het boekbinden handwerk, maar tegenwoordig worden de meeste boeken gebonden door machines. Het handmatig binden wordt tegenwoordig alleen toegepast bij restauratie van boeken en bij het drukken van bijzondere uitgaven.
Jouw boek laten binden?
Wil je weten hoe een boek wordt gedrukt? Lees het in ons blog. Is je boek klaar om gedrukt en gebonden te worden? Vraag dan geheel vrijblijvend een offerte aan:
Vraag direct een offerte aan »
